توضيح اجمالي:

تجارت الکترونیک از عناصر کلیدی در زندگی مردم کره جنوبی محسوب می شود به طوری که در سال 2020 این کشور در جایگاه ششمین قدرت بزرگ جهان در بخش تجارت الکترونیک قرار گرفت . از سوی دیگر، در سال 2018، کره جنوبی به لحاظ شاخص عملکرد لجستیک  در رتبه 25 جهان قرار گرفت که موید عملکرد موفق این کشور در توسعه اقدامات لجستیکی در این کشور می باشد. اهم تحولات صورت گرفته در مدرنسازی و توسعه لجستیک بخش تجارت الکترونیک کره جنوبی در دو سطح خرد و کلان قابل بررسی است:

1- راهبردهای سیاستی در توسعه لجستیک تجارت الکترونیک کره جنوبی(سطح کلان):

الف) ایجاد لجستیک الکترونیکی شهری: «ای-لوگیس شهری» . دولت کره جنوبی برای شهرهای بزرگ و به منظور ارتقای مراکز لجستیکی در تجارت الکترونیک درون شهری، ابتکار حائز توجهی با عنوان« ای-لوگیس شهری» آغاز کرده است. در این طرح پایانه های شهری(مانند پایانه کامیون-ها) که کهنه و یا فرسوده بودند، به طور کامل بازسازی شده و به مراکز تدارکات درون شهری در مقیاس کوچک بدل شدند. با این اقدام ای-لوگیس-های شهری می توانند پاسخگوی نیازهای تدارکات و لجستیک در بخش تجارت الکترونیک(به ویژه مدلB2C ) باشند و برنامه های تحویل سریع داخل شهری را برای شهروندان تسهیل نمایند. این ترمینال ها به دلیل دسترسی عالی به مناطق مختلف در شهرهای بزرگ و وجود زیرساخت های لازم برای حمل و نقل شهری، مد نظر دولت کره جنوبی قرار گرفتند تا به عنوان مراکز لجستیکی آینده‌نگر به فناوری‌های روباتیک و اینترنت اشیا (IoT)نیز مجهز شوند. لذا علاوه بر تحویل سریع محموله ها(مانند تحویل نیم روزه)، به لطف پیمودن مسافت های کوتاهتر شهری و صرفه جویی هزینه ای گسترده در بخش لجستیک، این روش موجب تسهیل توسعه لجستیک تجارت الکترونیک در شهرهای بزرگ شده است.

ب) بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی  کره جنوبی

ب-1)بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی وارداتی.کشور کره جنوبی قراردادهای تجارت آزاد را با طیف وسیعی از کشورها امضا کرده است که به موجب آن، تامین و پاسخگویی به نیازهای مصرف کنندگان کره ای از طریق فراهم بودن انواع محصولات از سوی تامین کنندگان خارجی ممکن شده است. بدین ترتیب، در بخش تجارت الکترونیک از سال 2015، این کشور مردم خود را برای خرید آنلاین فرامرزی تشویق به دریافت کد ثبت  شده ترخیص الکترونیک (کد گمرک فردی) نموده است که تحت عنوان «کد شخصی ترخیص کالا » شناخته می شود. این کدها توسط گمرک کره جنوبی برای تسریع در روند ترخیص کالاها و دریافت محصولات خریداری شده از طریق تجارت الکترونیک فرامرزی صادر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین، کشور کره جنوبی سیستم مالیاتی تسهیل کننده(معافیت مالیاتی یا کاهش نرخ مالیات ورودی برخی کالاها) و روش های گمرکی ساده(ساده سازی لیست اقلام اظهار شده برای ترخیص و با حداقل بوروکراسی اداری در روندهای گمرکی) را برای ورود این کالاها(به خصوص کالاهای با ارزش پایین) فراهم نموده است؛ تا علاوه بر سهولت خرید آنلاین از کشورهای خارجی، مصرف کنندگان از خدمات لجستیک با کیفیت نیز بهره مند شوند.  

ب-2) بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی صادراتی. دولت کره جنوبی سیاست جهانی شدن تجارت الکترونیک را با جدیت دنبال می کند و حمایت گسترده از صادرات کالاها به بازارهای خارجی در اولویت اقدامات دولت  قرار دارد. لذا، ایجاد و گسترش انبارهای لجستیک در خارج از کشور برای پیشبرد سفارشات آنلاین، گسترش مراکز تدارکات(لجستیک) مشترک در خارج از کشور و تقویت همکاری ها در کانالهای خرده فروشی جهانی برای نفوذ بیشتر به بازارهای صادراتی و مدیریت دقیق با هزینه کمتر در حوزه لجستیک در کشور مقصد از اقدامات تعیین شده در وزارت زمین، زیرساخت و حمل و نقل  کره جنوبی بوده است. همراستا با اقدامات فوق الذکر، گسترش پشتیبانی تبلیغاتی دولت برای شرکتهایی که وارد کانالهای خرده فروشی خارج از کشور شده اند، تاثیر بسزایی در رشد تجارت الکترونیک صادراتی داشته است. حمایت دیگر دولت، طراحی پلتفرمی است که جزئیات مربوط به سفارشات خرده فروشان آنلاین صادراتی را به صورت خودکار به اظهارنامه صادراتی آنلاین تبدیل می کند و با اتصال به سیستم ترخیص الکترونیک گمرکی، صادرکنندگان فعال در تجارت الکترونیک مجبور به اظهار تعداد زیادی از اقلام متنوع برای صادرات(که امری وقتگیر و دشوار است) نباشند. 

ج) ایجاد خوشه لجستیک تجارت الکترونیک. در سال 2020، وزارت اقیانوس‌ها و شیلات کره جنوبی ، مجتمع اینچئون پورت2را که با حمایت دولت ایجاد شده است به عنوان یک منطقه تخصصی برای فعالیتهای تجارت الکترونیک معرفی کرد که با بهره‌گیری از مزیت‌های جغرافیایی و زیرساخت‌های لجستیکی، اولین منطقه بندری اختصاصی تجارت الکترونیک است. براین اساس، جهت حمایت فعالانه از شرکت‌های مقیم در این مجتمع، بندر اینچئون به صورت «مرکز لجستیک هوشمند» درآمده و با زیرساخت‌های فناوری اطلاعات پیشرفته متناسب با وضعیت تجارت الکترونیک، امکان فعالیت با نرخ‌های مقرون‌به‌صرفه را به کسب وکارهای تجارت الکترونیک به ویژه استارت‌آپ‌ها اختصاص می دهد.

2- راهبردهای کسب و کاری در توسعه لجستیک تجارت الکترونیک کره جنوبی(سطح خرد):

در سطح خرد، اقدامات برای مدرن سازی بخش لجستیک تجارت الکترونیک براساس نیازهای بازار و برنامه هایی که شرکتها برای موفقیت خود در آینده ترسیم نموده اند، به انجام رسیده است. از آن جمله با سرعت گرفتن کاربرد فناوری های جدید در حوزه لجستیک، شرکتهای پیشرو مانند گیک پلاس  و سی جی لجستیک  استفاده از ربات های متحرک مستقل((AMR  را برای مدرن سازی عملیات مراکز توزیعی خود به کارگرفته اند. از این باب، دامنه کاربرد وسیع ربات‌ها و استفاده فعال از هوش مصنوعی  و تجزیه و تحلیل داده‌های عظیم ، تکامل لجستیک این شرکتها را به یک فرآیند لجستیکی هوشمند  تسریع نموده است و «مگاهاب های لجستیکی هوشمند» مانند مگاهاب گونجیام شرکت سی جی لجستیک  به منظور ارتقای خدمات خود از سیستم MPS  (یک سیستم خودکار که نوع و مقدار موجودی محصولات برای انبارداری و توزیع را مدیریت می نماید)، سیستم EFlex(سیستم مدیریت تدارکات یکپارچه برای مشتریان تجارت الکترونیک) و سیستم ناوبری انبار (سیستم گردآوری اطلاعات از طریق موبایل با قابلیت نمایش تصاویر و اطلاعات از انبار) استفاده می نماید. 

نكات كليدي: 

 براساس یافته های حاصل از بررسی تجربه کره جنوبی، درس هایی جهت ارتقای زیرساخت لجستیک تجارت الکترونیک ایران قابل ذکر است: 

1-تمرکز بر سیاستهای روزآمدسازی زیرساختهای موجود و خوشه های لجستیک: سرمایه گذای در توسعه روش های حمل و نقل و تدارکات درون شهری(به ویژه لجستیک پایدار) و روش های حمل و نقل سریع و ارزان مرسولات در کشور براساس بازسازی و روزآمد نمودن  زیرساخت های سخت و نرم موجود در ترمینال های شهری(مانند ترمینالهای باربری،کامیون، اتوبوس و غیره)، زیرساخت های پستی، زیرساخت های شهرک های صنعتی و یا سایر زیرساخت های در دسترس(علی الخصوص در شهرهای بزرگ)به منظور تقویت خدمات لجستیک به مشتریان تجارت الکترونیک.

2-برنامه ریزی جهت توسعه تجارت الکترونیک فرامرزی صادراتی: برنامه ریزی برای توسعه فروش محصولات تولیدی کشور به شیوه صادرات آنلاین(تجارت الکترونیکی فرامرزی صادراتی) و خدمات لجستیکی مربوطه جهت نفوذ در بازارهای خارجی(به ویژه منطقه قفقاز و خاورمیانه)که مستلزم پیشبرد موارد زیر می باشد: الف) توسعه پلتفرم ها و روندهای مناسب بانکی و گمرکی، ب)ایجاد و توسعه مراکز لجستیک خدمات خرد و کلان صادراتی این بخش، ج)توسعه روشهای حمل و نقل(مانند تحویل پستی سریع بین المللی)، د)حمایت های مالی و تبلیغاتی از صادرکنندگان تجارت الکترونیکی، ه)مذاکرات بین المللی دولت جهت تسهیل همکاری در مراکز لجستیک مشترک خارجی. این امر موجب حمایت و ترغیب تولیدکنندگان و بازرگانان داخلی برای ورود به کانال های عمده فروشی و خرده فروشی آنلاین صادراتی و همچنین فرصتی مغتنم برای برندسازی محصولات تولید داخل در بازارهای منطقه ای و جهانی می باشد. 

3-حمایت از شرکت های دانش بنیان و هسته های فناور کشور: جهت دهی به حمایت های دولت در زمینه  معرفی و توسعه ابزارها و خدمات نوآورانه جهت تقویت فناوری های زیرساختی و لجستیک تجارت الکترونیک: الف)توسعه روش های نوین و مبتنی بر فناوری اطلاعات برای انبارش، پردازش سفارشات و تحویل، ب) توسعه فناوری های خودکار و رباتیک در سیستم های توزیعی(انبارش و تحویل) ج) حمایت از هوشمندسازی فرایندهای پردازش سفارشات و کاربرد اینترنت اشیاء در سیستم های انبار، توزیع و تحویل در تجارت الکترونیک.

 توضيح اجمالي:

تجارت الکترونیک از عناصر کلیدی در زندگی مردم کره جنوبی محسوب می شود به طوری که در سال 2020 این کشور در جایگاه ششمین قدرت بزرگ جهان در بخش تجارت الکترونیک قرار گرفت . از سوی دیگر، در سال 2018، کره جنوبی به لحاظ شاخص عملکرد لجستیک  در رتبه 25 جهان قرار گرفت که موید عملکرد موفق این کشور در توسعه اقدامات لجستیکی در این کشور می باشد. اهم تحولات صورت گرفته در مدرنسازی و توسعه لجستیک بخش تجارت الکترونیک کره جنوبی در دو سطح خرد و کلان قابل بررسی است:

1- راهبردهای سیاستی در توسعه لجستیک تجارت الکترونیک کره جنوبی(سطح کلان):

الف) ایجاد لجستیک الکترونیکی شهری: «ای-لوگیس شهری» . دولت کره جنوبی برای شهرهای بزرگ و به منظور ارتقای مراکز لجستیکی در تجارت الکترونیک درون شهری، ابتکار حائز توجهی با عنوان« ای-لوگیس شهری» آغاز کرده است. در این طرح پایانه های شهری(مانند پایانه کامیون-ها) که کهنه و یا فرسوده بودند، به طور کامل بازسازی شده و به مراکز تدارکات درون شهری در مقیاس کوچک بدل شدند. با این اقدام ای-لوگیس-های شهری می توانند پاسخگوی نیازهای تدارکات و لجستیک در بخش تجارت الکترونیک(به ویژه مدلB2C ) باشند و برنامه های تحویل سریع داخل شهری را برای شهروندان تسهیل نمایند. این ترمینال ها به دلیل دسترسی عالی به مناطق مختلف در شهرهای بزرگ و وجود زیرساخت های لازم برای حمل و نقل شهری، مد نظر دولت کره جنوبی قرار گرفتند تا به عنوان مراکز لجستیکی آینده‌نگر به فناوری‌های روباتیک و اینترنت اشیا (IoT)نیز مجهز شوند. لذا علاوه بر تحویل سریع محموله ها(مانند تحویل نیم روزه)، به لطف پیمودن مسافت های کوتاهتر شهری و صرفه جویی هزینه ای گسترده در بخش لجستیک، این روش موجب تسهیل توسعه لجستیک تجارت الکترونیک در شهرهای بزرگ شده است.

ب) بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی  کره جنوبی

ب-1)بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی وارداتی.کشور کره جنوبی قراردادهای تجارت آزاد را با طیف وسیعی از کشورها امضا کرده است که به موجب آن، تامین و پاسخگویی به نیازهای مصرف کنندگان کره ای از طریق فراهم بودن انواع محصولات از سوی تامین کنندگان خارجی ممکن شده است. بدین ترتیب، در بخش تجارت الکترونیک از سال 2015، این کشور مردم خود را برای خرید آنلاین فرامرزی تشویق به دریافت کد ثبت  شده ترخیص الکترونیک (کد گمرک فردی) نموده است که تحت عنوان «کد شخصی ترخیص کالا » شناخته می شود. این کدها توسط گمرک کره جنوبی برای تسریع در روند ترخیص کالاها و دریافت محصولات خریداری شده از طریق تجارت الکترونیک فرامرزی صادر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین، کشور کره جنوبی سیستم مالیاتی تسهیل کننده(معافیت مالیاتی یا کاهش نرخ مالیات ورودی برخی کالاها) و روش های گمرکی ساده(ساده سازی لیست اقلام اظهار شده برای ترخیص و با حداقل بوروکراسی اداری در روندهای گمرکی) را برای ورود این کالاها(به خصوص کالاهای با ارزش پایین) فراهم نموده است؛ تا علاوه بر سهولت خرید آنلاین از کشورهای خارجی، مصرف کنندگان از خدمات لجستیک با کیفیت نیز بهره مند شوند.  

ب-2) بهبود تجارت الکترونیک فرامرزی صادراتی. دولت کره جنوبی سیاست جهانی شدن تجارت الکترونیک را با جدیت دنبال می کند و حمایت گسترده از صادرات کالاها به بازارهای خارجی در اولویت اقدامات دولت  قرار دارد. لذا، ایجاد و گسترش انبارهای لجستیک در خارج از کشور برای پیشبرد سفارشات آنلاین، گسترش مراکز تدارکات(لجستیک) مشترک در خارج از کشور و تقویت همکاری ها در کانالهای خرده فروشی جهانی برای نفوذ بیشتر به بازارهای صادراتی و مدیریت دقیق با هزینه کمتر در حوزه لجستیک در کشور مقصد از اقدامات تعیین شده در وزارت زمین، زیرساخت و حمل و نقل  کره جنوبی بوده است. همراستا با اقدامات فوق الذکر، گسترش پشتیبانی تبلیغاتی دولت برای شرکتهایی که وارد کانالهای خرده فروشی خارج از کشور شده اند، تاثیر بسزایی در رشد تجارت الکترونیک صادراتی داشته است. حمایت دیگر دولت، طراحی پلتفرمی است که جزئیات مربوط به سفارشات خرده فروشان آنلاین صادراتی را به صورت خودکار به اظهارنامه صادراتی آنلاین تبدیل می کند و با اتصال به سیستم ترخیص الکترونیک گمرکی، صادرکنندگان فعال در تجارت الکترونیک مجبور به اظهار تعداد زیادی از اقلام متنوع برای صادرات(که امری وقتگیر و دشوار است) نباشند. 

ج) ایجاد خوشه لجستیک تجارت الکترونیک. در سال 2020، وزارت اقیانوس‌ها و شیلات کره جنوبی ، مجتمع اینچئون پورت2را که با حمایت دولت ایجاد شده است به عنوان یک منطقه تخصصی برای فعالیتهای تجارت الکترونیک معرفی کرد که با بهره‌گیری از مزیت‌های جغرافیایی و زیرساخت‌های لجستیکی، اولین منطقه بندری اختصاصی تجارت الکترونیک است. براین اساس، جهت حمایت فعالانه از شرکت‌های مقیم در این مجتمع، بندر اینچئون به صورت «مرکز لجستیک هوشمند» درآمده و با زیرساخت‌های فناوری اطلاعات پیشرفته متناسب با وضعیت تجارت الکترونیک، امکان فعالیت با نرخ‌های مقرون‌به‌صرفه را به کسب وکارهای تجارت الکترونیک به ویژه استارت‌آپ‌ها اختصاص می دهد.

2- راهبردهای کسب و کاری در توسعه لجستیک تجارت الکترونیک کره جنوبی(سطح خرد):

در سطح خرد، اقدامات برای مدرن سازی بخش لجستیک تجارت الکترونیک براساس نیازهای بازار و برنامه هایی که شرکتها برای موفقیت خود در آینده ترسیم نموده اند، به انجام رسیده است. از آن جمله با سرعت گرفتن کاربرد فناوری های جدید در حوزه لجستیک، شرکتهای پیشرو مانند گیک پلاس  و سی جی لجستیک  استفاده از ربات های متحرک مستقل((AMR  را برای مدرن سازی عملیات مراکز توزیعی خود به کارگرفته اند. از این باب، دامنه کاربرد وسیع ربات‌ها و استفاده فعال از هوش مصنوعی  و تجزیه و تحلیل داده‌های عظیم ، تکامل لجستیک این شرکتها را به یک فرآیند لجستیکی هوشمند  تسریع نموده است و «مگاهاب های لجستیکی هوشمند» مانند مگاهاب گونجیام شرکت سی جی لجستیک  به منظور ارتقای خدمات خود از سیستم MPS  (یک سیستم خودکار که نوع و مقدار موجودی محصولات برای انبارداری و توزیع را مدیریت می نماید)، سیستم EFlex(سیستم مدیریت تدارکات یکپارچه برای مشتریان تجارت الکترونیک) و سیستم ناوبری انبار (سیستم گردآوری اطلاعات از طریق موبایل با قابلیت نمایش تصاویر و اطلاعات از انبار) استفاده می نماید. 

نكات كليدي: 

 براساس یافته های حاصل از بررسی تجربه کره جنوبی، درس هایی جهت ارتقای زیرساخت لجستیک تجارت الکترونیک ایران قابل ذکر است: 

1-تمرکز بر سیاستهای روزآمدسازی زیرساختهای موجود و خوشه های لجستیک: سرمایه گذای در توسعه روش های حمل و نقل و تدارکات درون شهری(به ویژه لجستیک پایدار) و روش های حمل و نقل سریع و ارزان مرسولات در کشور براساس بازسازی و روزآمد نمودن  زیرساخت های سخت و نرم موجود در ترمینال های شهری(مانند ترمینالهای باربری،کامیون، اتوبوس و غیره)، زیرساخت های پستی، زیرساخت های شهرک های صنعتی و یا سایر زیرساخت های در دسترس(علی الخصوص در شهرهای بزرگ)به منظور تقویت خدمات لجستیک به مشتریان تجارت الکترونیک.

2-برنامه ریزی جهت توسعه تجارت الکترونیک فرامرزی صادراتی: برنامه ریزی برای توسعه فروش محصولات تولیدی کشور به شیوه صادرات آنلاین(تجارت الکترونیکی فرامرزی صادراتی) و خدمات لجستیکی مربوطه جهت نفوذ در بازارهای خارجی(به ویژه منطقه قفقاز و خاورمیانه)که مستلزم پیشبرد موارد زیر می باشد: الف) توسعه پلتفرم ها و روندهای مناسب بانکی و گمرکی، ب)ایجاد و توسعه مراکز لجستیک خدمات خرد و کلان صادراتی این بخش، ج)توسعه روشهای حمل و نقل(مانند تحویل پستی سریع بین المللی)، د)حمایت های مالی و تبلیغاتی از صادرکنندگان تجارت الکترونیکی، ه)مذاکرات بین المللی دولت جهت تسهیل همکاری در مراکز لجستیک مشترک خارجی. این امر موجب حمایت و ترغیب تولیدکنندگان و بازرگانان داخلی برای ورود به کانال های عمده فروشی و خرده فروشی آنلاین صادراتی و همچنین فرصتی مغتنم برای برندسازی محصولات تولید داخل در بازارهای منطقه ای و جهانی می باشد. 

3-حمایت از شرکت های دانش بنیان و هسته های فناور کشور: جهت دهی به حمایت های دولت در زمینه  معرفی و توسعه ابزارها و خدمات نوآورانه جهت تقویت فناوری های زیرساختی و لجستیک تجارت الکترونیک: الف)توسعه روش های نوین و مبتنی بر فناوری اطلاعات برای انبارش، پردازش سفارشات و تحویل، ب) توسعه فناوری های خودکار و رباتیک در سیستم های توزیعی(انبارش و تحویل) ج) حمایت از هوشمندسازی فرایندهای پردازش سفارشات و کاربرد اینترنت اشیاء در سیستم های انبار، توزیع و تحویل در تجارت الکترونیک.