تاریخ:

1389

مجری:

بیتا نوروزی

کلیدواژه ها:

صادرات، فرآورده های غذایی حلال، صنایع غذایی

امروزه تجارت خارجی فرآورده‌های غذایی حلال بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی بسیاری از کشورهای جهان را تشکیل می‌دهد، ضمن اینکه از اوایل قرن21 بدنبال افزایش سطح آگاهی جمعیت مسلمانان جهان، اهمیت و نقش تجارت خارجی فرآورده‌های غذایی حلال با سرعت زیادی رو به فزونی می‌باشد، بطوری‌که در عصر حاضر بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به منظور تداوم صادرات و شکوفایی اقتصاد خود، فعالیت در عرصه همکاریهای منطقه‌ای و حضور مستمر در بازارهای جهانی فرآورده‌های غذایی حلال را در سرلوحه برنامه‌های توسعه صادراتی خود قرار داده‌اند. در راستای تحقق اهداف پیش بینی شده برنامه پنجساله پنجم توسعه و با توجه به مفاد سند چشم انداز در افق 1404، اهداف، راهبردها، سیاستها و برنامه‌های توسعه‌ای بخش های مختلف اقتصادی نظیر فرآورده‌های غذایی حلال نیز باید در چارچوب سیاستها و برنامه‌های توسعه اقتصادی و صنعتی کشور قرار گیرد. در این خصوص نیازمند اتخاذ برنامه‏ریزی صحیح و مناسب کوتاه‏ مدت، میان مدت و بلند مدت در تمام بخشهای صادراتی از جمله بخش فرآورده‌های غذایی می‌باشد. از آنجائیکه تا انتهای برنامه سند چشم‌انداز، بازارهای جهانی فرآورده‌های صنایع غذایی حلال آکنده از رقابت و ظهور رقبای جدید خواهد بود، شرط توفیق در عرصه تجارت بین المللی حلال، بهره‌گیری از فرصتها و رویارویی با چالشهای پیشرو در امر تجارت فرآورده‌های صنایع غذایی حلال است. تحولات مذکور ایجاب می‌کند فرآیند توسعه صنایع غذایی کشور با رویکردی راهبردی نسبت به تشخیص شرایط جدید بین‌المللی و با شناخت تحولات در ترکیب روند بازیگران اصلی عرضه و تقاضای مواد و صنایع غذایی حلال در بازار جهانی و همچنین با نگرش به مهمترین مسائل تنگناها و گلوگاههای رشد بخش‌های مذکور در کشور ‌باشد. بدیهی است اتخاذ رهیافتی حساب شده نسبت به تعیین اولویتها و جهت‌گیری‌های اساسی آینده تولید و صادرات فرآورده‌های صنایع غذایی حلال کشور، البته در متن تحولات بین‌المللی منطقه‌ای نیازمند ارائه دورنماها و تحلیل چشم‌اندازهایی با افق وسیع‌تر با هدف‌گذاری و سمت‌گیری روشن و مشخص در قالب یک نقشه راه است که مسیر حرکت صادرات صنایع غذایی حلال کشور را برای چند سال آتی مشخص نماید. با بررسی وضعیت مزیت صادراتی ایران و میزان تقاضای جهانی،‌مشخص گردید تعداد فرآورده‌های صنایع غذایی حلال قابل مبادله در سطح جهانی شامل 134 ردیف تعرفه براساس HS می‌باشد که از این میان ایران در صادرات تعداد 40 ردیف تعرفه دارای مزیت نسبی صادراتی و برای تعداد 36 ردیف تعرفه دیگر دارای عدم مزیت نسبی و برای تعداد 58 ردیف تعرفه باقی‌مانده هیچ‌گونه صادراتی به بازارهای جهانی نداشته‌است. به‌علاوه اینکه مشخص گردید کالاهایی که ایران در صادرات آن در مقایسه با سایر فرآورده‌های غذایی حلال دارای مزیت نسبی است بیش از 90درصد از کل صادرات فرآورده‌های غذایی حلال کشور را شامل می‌گردد اما سهم این نوع کالاها در تقاضای جهانی فرآورده‌های غذایی حلال تنها 31 درصد می‌باشد. برای تعداد 36 ریدف تعرفه دیگر که ایران در صادرات آن از عدم مزیت صادراتی برخوردار می‌باشد 47درصد از کل تقاضای جهانی فرآورده‌های غذایی حلال را پوشش می‌دهد. سهم اقلام مذکور در کل صادرات فرآورده‌های غذایی حلال کشور 4درصد می‌باشد. برای تعداد 58 ردیف تعرفه باقیمانده که ایران به بازار جهانی هیچ‌گونه صادراتی ندارد 22درصد از تقاضای جهانی فرآورده‌های غذایی حلال را تشکیل می‌دهد‌. نتایج گویای این واقعیت است که ایران از بخش محدودی از پتانسیل بازار جهانی فرآورده‌های غذایی حلال استفاده می‌نماید و تنوع مزیت نسبی صادراتی آن محدود به چند کالا می‌باشد. در همین ارتباط مشخص گردید در برخی از اقلام صادراتی مزیت دار ایران به بازارجهانی،‌ میزان تقاضای جهانی محدود و از وسعت قابل قبولی برخوردار نمی‌باشد. لذا این نتیجه حاصل شد که در راستای اهداف سند چشم انداز جهت گیری‌‌های صادرات صنایع غذایی حلال کشور بایستی به سمت بخش‌هایی باشد که با محدودیت تقاضای جهانی مواجه نبوده و همچنین از پویایی خوبی نیز برخوردار باشد.