تاریخ:

اسفند 1391

نویسنده:

محمد راستی

کلیدواژه ها:

خدمات - حمل و نقل - ایران

در این گزارش تعهدات کشورهای ملحق شده به WTO (25 کشوری که از سال 1995 به بعد و پس از تاسیس این سازمان در آن سال، به عضویت سازمان مزبور درآمده‌اند) در زمینه آزادسازی بخش خدمات حمل و نقل مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافته‌های این گزارش موارد ذیل مشخص گردید: تمامی 25 کشوری که از اعضا‌ء ملحق شده به WTO هستند (به استثناء مغولستان)، متعهد به آزادسازی تجارت خدمات حمل و نقل شده‌اند. در میان نه زیربخش خدمات حمل و نقل، بالاترین میزان آزادسازی تجاری از نظر تعداد کشورهای متعهد به آزادسازی تجاری به خدمات حمل و نقل هوایی با متعهد شدن 23 کشور و کمترین به دو زیربخش خدمات فضایی و سایر خدمات حمل و نقل با متعهد شدن تنها یک کشور تعلق دارد. میانگین درجه آزادسازی تجارت خدمات حمل و نقل در 25 کشور ملحق شده به WTO برابر 31.2 درصد است که نشانگر این مهم است که کشورهای مذکور در عمل متعهد به پذیرش درجه آزادسازی تجاری پایینی (کمتر از یک سوم) در بخش مزبور شده‌اند. 12 درصد کشورهای ملحق شده به WTO از حداقل 50 درصد، 40 درصد آنها از حداقل 34 درصد و 76 درصد آنها از حداقل 20 درصد درجه آزادسازی تجاری برخوردار می‌باشند. در میان زیربخش‌های خدمات حمل و نقل، زیربخش خدمات کمکی برای تمامی شیوه‌های حمل و نقل با 63.8 درصد از بالاترین درجه آزادسازی تجاری برخوردار می‌باشد و پس از آن خدمات حمل و نقل جاده‌ای با 42.4 درصد و خدمات حمل و نقل دریایی و هوایی با 29.5 و 29.4 درصد قرار دارند. در مقابل زیربخش‌های خدمات فضایی و سایر خدمات حمل و نقل با 4 درصد از کمترین درجه آزادسازی تجاری برخوردار می‌باشند و پس از آن خدمات حمل و نقل در آبراه‌های داخلی با 11.4 درصد قرار دارد. در میان کشورهای ملحق شده به WTO کشورهای مولداوی، قرقیزستان و اوکراین با بیشتر از 50 درصد از بالاترین و کشورهای مغولستان، پاناما و اردن با کمتر از 10 درصد از پایین‌ترین سطح تعهدات آزادسازی تجارت خدمات حمل و نقل برخوردار بوده‌اند. در پایان با توجه به بررسی تجارب کشورهای مزبور این مهم مشخص گردید که سناریوهای کاملا متفاوتی در قبول تعهدات آزادسازی تجاری، فراروی بخش‌های خدمات حمل و نقل ایران قرار خواهند داشت. با توجه به تجربه تمامی کشورهای ملحق شده به WTO (به استثناء مغولستان) مبتنی بر پذیرش تعهد آزادسازی تجارت خدمات بخش مذکور، چنین استنباط می‌شود که امکان استثناء شدن خدمات حمل و نقل و پذیرش رویکرد منفی به آزادسازی تجارت خدمات بخش نامبرده و به عبارت دیگر عدم قبول تعهد آزادسازی تجاری در این بخش برای کشور ما بسیار دشوار خواهد بود و نیاز به پذیرش سطح آزادسازی تجاری بیشتر در سایر بخش‌های خدمات دارد. از آنجا که اکثریت 88 درصدی کشورهای ملحق شده به WTO متعهد به آزادسازی حداقلی (کمتر از 50 درصد) در بخش خدمات حمل و نقل شده‌اند، انتظار می‌رود که در عمل ایران نیز متعهد به سطح تعهدات آزادسازی حداقلی برای بخش نامبرده گردد. با این وجود با بررسی وضعیت درجه تعهدات آزادسازی تجارت خدمات حمل و نقل کشورهای نامبرده ملاحظه می‌شود که میزان پذیرش تعهدات آزادسازی در بخش حمل و نقل (به خصوص به تفکیک زیربخش‌های مختلف بخش مذکور) از تنوع گسترده‌ای برخوردار بوده که این امر بر بالا بودن اهمیت شرایط داخلی کشورها و همچنین توان مذاکراتی متفاوت آنها دلالت دارد.