تاریخ:

دي 1393

نویسنده:

-

کلیدواژه ها:

هلدینگ - ایران - جهان- مالکیت- شبکه- تامین مالی

شرکت هلدینگ شکلی خاص از کسب‌وکار بزرگ (از نوع شبکه‌ای) است که در آن شرکت مادر، مالکیت کل یا بخشی از سهام تعدادی شرکت‌ فرعی را در اختیار داشته و بواسطه حق رای قادر به اعمال کنترل و مدیریت راهبردی در آنهاست. در واقع فلسفه ایجاد شرکت‌های هلدینگ را می‌توان ترکیب مزایای ناشی از قابلیت‌های شرکت‌های بزرگ دارای سرمایه‌ و امکانات کلان، با شرکت‌های کوچک‌تر اما تخصصی و انعطاف‌پذیر دانست. ایجاد اولین هلدینگ‌ها در جهان به اواخر قرن 19ام در ایالات متحده باز می‌گردد. در آن زمان در واکنش به بحران‌های اقتصادی، کسب‌وکارهای بزرگ همانند کارتل‌ها و تراست‌ها تشکیل شده‌ بودند که در پی مواجهه دولت با اقدامات انحصارگرایانه و رقابتی آنها در بازارها، به تدریج با ساختارهای هولدینگی جایگزین شدند. امروزه در اقتصادهای توسعه‌یافته‌ای چون ایالات متحده و اروپا، تقریباً 60 درصد دارائی‌های بنگاه‌ها، در اختیار هلدینگ‌ها قرار دارد. کشورهای دیر صنعتی شده مثل ژاپن و تازه صنعتی شده مانند کره جنوبی، رشد اقتصادی خود را تا حد زیادی مرهون ایجاد هلدینگ‌های بزرگ که به نام کی‌رتسو و جائبول شناخته می‌شوند، هستند. در دهه اخیر شرکت‌های هلدینگ در کشورهایی چون چین، کره جنوبی و هندوستان، رشد درآمدی 10-20 درصد را تجربه نموده‌اند که بالاتر از نرخ رشد سایر شرکت‌ها بوده است. این شرکت‌ها با سرعت قابل توجهی در حال تنوع بخشی به حوزه‌های فعالیت و افزودن شرکت‌های زیرمجموعه خود هستند. ویژگی‌ آنها آنست که توانسته‌اند تامین مالی و اخذ تکنولوژی و حضور در بازارهای صادراتی را به یک امر روتین و رویه مشخص تبدیل کنند و روابط بین شرکت‌ها را از نظر هماهنگی عملیاتی و ادغام مالکیتی از طریق سهامداری متقاطع، به نحوی سازماندهی کنند که منافع بلندمدت مجموعه شرکت‌ها را حداکثر کنند. این به میزان قابل توجهی خلاف رویکرد هولدینگهای کشورهای غربی است که تمرکزشان بر حداکثرسازی بازدهی مالی در کوتاه‌مدت است. مدل هلدینگ، ایجاد و فعالیت شرکت‌های چندملیتی را در دنیا تسهیل نموده که در اقتصاد "جهانی شده" به شدت مورد نیاز هستند. بگونه‌ای که کشورهای در حال توسعه که زمانی صرفاً گیرنده سرمایهگذاری خارجی از کشورهای پیشرفته بودند، اکنون خود به سمت تشکیل هلدینگ‌های چندملیتی و سرمایه‌گذاری خارجی در دیگر کشورها روی آورده‌اند. سابقه ایجاد هلدینگ‌ها در کشور ما شاید به حدود 50 سال پیش بازمی‌گردد. اما ایجاد شرکتهای مادر تخصصی توسط دولت طی برنامه سوم توسعه را میتوان اولین گام رسمی برای تشکیل هلدینگ‌ها (از نوع دولتی) در کشور دانست. طبق رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران در سال 1392، 64.3 درصد درآمد 500 شرکت برتر ایران متعلق به شرکت‌های هلدینگ است که این نسبت برای 50 شرکت برتر در کره جنوبی و هندوستان به ترتیب 80 درصد و 90 درصد است. در مورد وضعیت حال حاضر هلدینگ‌ها در کشور، ضروری است به نکات ذیل توجه ویژه‌ای شود: در اداره هلدینگ‌های کشور، نگرش نادرست و سنتی کسب بازدهی مالی کوتاه‌مدت بر نگرش مدیریت راهبردی و ایجاد ارزش در کل مجموعه غلبه دارد. در نتیجه اغلب هلدینگ‌ها مشابه شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمل می‌کنند. بطور کلی قوانین و مقررات مشخصی برای هلدینگ‌ها در کشور وجود ندارد. در حالیکه حتی کشوری چون چین قوانین جامعی برای هلدینگ‌ها وضع نموده است. به دلیل قدیمی بودن و بروز نشدن قانون تجارت ایران، شرکت هلدینگ در این قانون تعریف نشده است. تنها در قانون بازار اوراق بهادار، تعریفی از این شرکت‌ها جهت مصارف خاص بازار بورس ارائه شده است. در نهایت پیشنهادات ذیل در خصوص هلدینگ‌ها در کشور قابل ارائه است: فاصله گرفتن هلدینگها از نگرش سنتی کسب سود در کوتاه‌مدت و حرکت به سمت تدوین استراتژی‌های بلندمدت جهت اعمال مدیریت متمرکز و ارتقای همافزایی جلب مشارکت سرمایه‌گذاری خارجی و هلدینگ‌های چندملیتی کشورهای در حال توسعه و نیز حرکت هلدینگ‌های کشور به سمت جهانی شدن تدوین ضوابط و مقررات جامع برای هلدینگ‌ها و بازنگری در قوانین موجود حمایت مالی دولت از تشکیل هلدینگ‌های بزرگ بخش خصوصی و ارائه مشوق‌ها هدایت هلدینگ‌ها برای سرمایه‌گذاری و تامین مالی در بخش‌های اولویت‌دار صنعت و معدن توجه خاص به شکل‌گیری هلدینگ‌های زنجیره تامین و تکمیل و تقویت زنجیره‌های ارزش حوزه‌های صنعت و معدن با رویکرد مدیریت استراتژیک و هماهنگی عملیاتی