تاریخ:

مهر 1398

نویسنده:

حسن ثاقب

کلیدواژه ها:

تجارت، گمرک، تجارت خارجی

هدف از گزارش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت تجارت ماهانه کشور با استفاده از اطلاعات آمار ماهانه گمرک کشور جهت کمک به روشن‌سازی ابعاد و زوایای تحولات حوزه تجارت خارجی کشور است. اهم یافته‌های به شرح ذیل است:  حجم تجارت کشور (با میعانات گازی و گاز طبیعی) در فروردین ماه 1398 نسبت به ماه مشابه سال قبل به میزان 2/14 درصد کاهش یافته است. هرچند با وجود کاهش همزمان کل صادرات و واردات، تراز تجاری کشور در فروردین 1398 مثبت بوده است (241 میلیون دلار)، اما با جداسازی دو کالای مهم صادراتی (میعانات گازی و گاز طبیعی) از فهرست تجارت کشور ترازتجاری منفی بوده و در فروردین ماه سال جاری کسری تراز تجاری (373 میلیون دلار) تشدید شده است.  شکاف بین ارزش واحد کالاهای صادراتی و وارداتی کماکان در حال افزایش است، این اتفاق در حالی رخ داده است که هر دو شاخص ارزش واحد صادراتی و ارزش واحد وارداتی در فروردین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رو به کاهش بوده است. به عبارت دیگر کیفیت کالاها هم در صادرات و هم در وادرات کاهش یافته است.  ارزش واحد صادراتی محصولات صنعتی و کشاورزی (266 دلار در هر تن) در سطحی پایین‌تر از میعانات گازی (517 دلار در تن) و گازطبیعی(442 دلار در تن) قرار داشته و افت 24 درصدی شاخص ارزش واحد کل صادرات در فروردین 1398 بیشتر مربوط به محصولات صنعتی و کشاورزی است.  تمرکز صادراتی و وارداتی کشور افزایش یافته است که در مورد صادرات به زیان ماندگاری و پایداری آن و در خصوص واردات از لحاظ امنیت غذایی و تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور یک محدودیت محسوب می‌شود.  علیرغم کاهش 6/18 درصدی کل صادرات که عمدتا محصولات نهایی و مصرفی است، ترکیب کاربردی کالاهای صادراتی شامل واسطه‌ای(84 درصد)، مصرفی(15 درصد) و سرمایه‌ای (1 درصد) تقریبا حفظ شده است، اما از لحاظ کیفیت فناورانه سبد صادراتی بطور نسبی کاهش یافته است؛ بطوری که همزمان با کاهش کل صادرات، سهم محصولات با فناوری پایین و متوسط پایین به زیان سهم کالاهای با فناوری متوسط بالا در سبد صادراتی کشور، افزایش یافته است.  ارزش واحد وارداتی با ورود کالاها با کیفیت و ارزش افزوده پایین‌تر به زیان صنایع کشور، کاهش یافته است این وضعیت در خصوص واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای از اکثر شرکای عمده وارداتی قابل مشاهده است. در این میان ارزش واحد وارداتی در واردات کالاهای سرمایه‌ای از برخی شرکای تجاری مانند ایتالیا افزایش یافته است.  علیرغم کاهش 8/8 درصدی کل واردات، واردات کالاهای مصرفی (5/19 درصد) افزایش یافته است و کاهش واردات مربوط به کالاهای واسطه‌ای(9/9 درصد) و سرمایه‌ای (9/30درصد) بوده است. این وضعیت باعث کاهش سهم کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای در ترکیب واردات کشور شده است.  واردات محصولات با فناوری بالا و متوسط بالا به بهای در مضیقه قرار گرفتن صنایع کشور کاهش یافته است. واردات کالاها با فناوری بالا (41 درصد) و با فناوری متوسط بالا (25 درصد) کاهش و در مقابل واردات کالاهای با فناوری پایین 80 درصد افزایش یافته است.