تاریخ:

1389

مجری:

زهرا عباسی

کلیدواژه ها:

اقدامات کنترل قیمت، اقدامات مالی، رویه‌های صدور خودکار مجوز ورود، اقدامات کنترل مقدار، اقدامات انحصاری، اقدامات فنی

براساس مطالعات انجام شده برخی از انواع اقدامات بیش از دیگر انواع شایع بوده و کاربرد دارد. بطوریکه از 149 اقدام شناسایی شده، 55 مورد از نوع رویه‌های صدور خودکار مجوز، 35 اقدام از نوع کنترل مقدار، 2 اقدام، انحصاری و 57 اقدام، از نوع فنی می‌باشند. بنابراین اقدامات فنی با 38% بالاترین رقم را در انواع اقدامات غیرتعرفه‌ای شامل می‌شود و پس از آن رویه‌های صدور خودکار مجوز خودکار با اختلاف کمی‌ (36%‌) در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد. البته تشخیص این مساله که هر اقدام در کدام دسته قرار می‌گیرد، براساس نظرات خبرگی کارشناسان سازمان تجارت جهانی انجام گرفته است و این مساله که یک اقدام ممکن است در چند دسته مختلف قرار گیرد، رد نمی‌گردد. با این حال نتایج این مطالعه می‌تواند راه‌گشای رفع مشکلات موجود در زمینه شناسایی و رفع انواع اقدامات غیرتعرفه‌ای باشد. از سویی همانطور که در بحث قوانین و مقررات سازمان جهانی تجارت عنوان گردید، از جمله اهداف اصلی این سازمان آزادسازی‌های تجاری است. از جمله را‌هکارهایی که سازمان جهانی تجارت در راستای دستیابی به این هدف اساسی دنبال می‌کند، کاهش و حذف موانع غیرتعرفه‌ای است. اما برخورد سازمان با همه انواع موانع یکسان نیست. بلکه موانعی را که بطور کلی مغایر با اصل آزادسازی تجاری مشاهده می‌شوند، ممنوع کرده است (مانند اقدامات کنترل مقدار). از سویی تلاش می‌کند برخی موانعی را که برای دستیابی به اهداف ملی از جمله بهداشت، ایمنی و سلامت افراد جامعه ضروری هستند، در حد ممکن محدود ‌سازد تا کشورها به عنوان بهانه‌ای برای محدودسازی تجارت خود از آنها استفاده نکنند. به عبارت دیگر سازمان جهانی تجارت تلاش می‌کند تا: موانع غیرتعرفه‌ای غیرفنی را حذف کند. مانند: رویه‌های صدور خودکار مجوز ورود، اقدامات کنترل مقدار، اقدامات انحصاری. موانع فنی فرا راه تجارت را قاعده‌مند سازد. اقدامات فنی، بنابراین با این تعبیر ضروری است اقدامات غیرتعرفه‌ای شناسایی شده در طرح از جمله رویه‌های صدور خودکار مجوز ورود، اقدامات کنترل مقدار و اقدامات انحصاری به تدریج حذف شوند. از سویی اقدامات فنی شناسایی شده ضابطه‌مند گردند: به این ترتیب که هر یک از موارد ذکر شده از سوی نهاد مسول توضیح و تشریح گردند تا مغایرتی با استاندارهای جهانی نداشته باشند و به عنوان مانعی غیرفنی فرا راه تجارت تلقی نشوند. اما قطعا رفع یا قاعده‌مند‌سازی اقدامات غیرتعرفه‌ای شناسایی شده که هر کدام در حیطه اختیارات ارگان یا وزارتخانه‌ای خاص قرار می‌گیرند، کار آسانی نیست. چه راه‌کارهایی می‌توان برای رفع موانع غیرتعرفه‌ای کشور ارائه نمود؟ با دقت و تفحص بیشتر در انواع اقدامات غیرتعرفه‌ای شناسایی شده، مشاهده می‌شود سازمان‌های مختلفی در خصوص هر کدام از موارد درگیر می باشند که از جمله می‌توان به وزارت صنایع، وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت، وزارت دفاع، وزارت نفت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ اشاره کرد. این در حالی است که مساله شناسایی و رفع موانع غیرتعرفه‌ای موضوعی تخصصی و قابل بحث است. بدین معنی که برای شناسایی و رفع یک اقدام به بحث‌های کارشناسی و موشکافی‌های دقیقی نیاز است که بدون حضور کارشناسان خبره سازمان جهانی تجارت امکانپذیر نیست. بنابراین سایر وزارتخانه‌‌ها در جهت رفع موانع غیرتعرفه‌ای مرتبط با فعالیت خود نیاز ضروری به حضور موثر وزارت بازرگانی دارند. این همکاری فراسازمانی تشکیل کمیته‌ای با هدف شناسایی و رفع موانع غیرتعرفه‌ای در سطح ملی را می‌طلبد. به عبارت دیگر مساله رفع موانع غیرتعرفه‌ای در بخش بازرگانی کشور کاری نیست که تنها از عهده یک سازمان یا وزارتخانه برآید بلکه به همکاری در سطح وزارتخانه‌ها و شاید حتی در جهت تغییر و اصلاح برخی قوانین همکاری با مجلس شورای اسلامی یا بیان مساله در هیئت وزیران نیاز داشته باشد. بنابراین این مطالعه پیشنهاد می‌کند وزارت بازرگانی و به ویژه نمایندگی تام‌الاختیار تجاری با بیان پررنگ‌تر ضرورت شناسایی و رفع موانع غیرتعرفه‌ای در تجارت خارجی کشور سایر نهادها را نیز متوجه این مساله مهم نماید و از آنها برای تشکیل کمیته مشترک در جهت رفع مشکلات ناشی از وجود موانع غیرتعرفه‌ای در تجارت ملی دعوت نماید