توسعه فضای رقابتی و راههای بهبود آن در اقتصاد ایران
- تاریخ:
- 1389
- مجری:
- میرعبداله حسینی
- کلیدواژه ها:
- توسعه فضای رقابتی، رقابت‌پذیری جهانی، مولفه‌های رقابت‌پذیری، اقتصاد ایران
در تحقیق حاضر با مترادف دانستن توسعه فضای رقابتی با رقابت‌پذیری، راههای بهبود آن در اقتصادایران در مقایسه با کشورهای جهان مطالعه شده است. رقابت‌پذیری مجموعه‌ای از نهادها، سیاستهاو عواملی‌است که سطح بهره‌وری یک‌کشور را تعیین می‌کنند. سطح بهره‌ورری نیز به‌نوبه خود سطح رفاه اقتصادی مردم را در اقتصاد کشورها مشخص می‌کند. به دیگر بیان می‌توان گفت اقتصادهایی که رقابت‌پذیرترند، سطح بالاتری از رفاه را برای شهروندان خود ایجاد می‌کنند. موقعی توسعه فضای رقابتی‌و رقابت‌پذیری مطلوب تحقق می‌یابد که نهادهای کارآمد، زیرساختهای گسترده‌و مناسب، ثبات اقتصادکلان، بهداشت‌و آموزش با کیفیت، دانش تخصصی بالاو با کیفیت، کارآمدی بازار کالا، کارایی‌و انعطاف‌پذیری بازار کار، بازار مالی توسعه‌یافته، سطح بالای جذب فن‌آوری، بزرگی اندازه بازارها، کسب‌وکار پیشرفته و بالاخره نوآوری در جامعه نهادینه و حکم‌فرما باشد. در این پژوهش، ابتدا چارچوب و مبانی نظری موضوع از ابعاد و زوایای مختلف ارایه شده است. سپس روش پژوهش آورده شده است و آنگاه ضمن تحلیل وضع موجود رقابت‌پذیری ایران در جهان و مولفه‌های 12 گانه آن، تصویری از وضع مطلوب ارایه شده و راههای بهبود رقابت‌پذیری و مولفه‌ها 12 گانه و متغیرهای و سیاستهای مناسب اثرگذار بر آن در ایران برای سال 2010-2011 ارایه و تحلیل شده است. نتایج تحقیق گویای آن است که: ایران در رقابت‌پذیری جهانی با کسب امتیاز 4.14 در مقام 69 در بین 139 کشور گزارش شده در رقابت‌پذیری جهانی مجمع جهانی اقتصاد قرار دارد که در مرحله گذار از مرحله مبتنی بر عوامل تولید به مرحله بهبود کارایی قرار دارد. وضعیت ایران در 12 مولفه رقابت‌پذیری (نهادها، زیرساختها، ثبات اقتصاد کلان، بهداشت‌و آموزش، آموزش‌عالی‌و کارآموزی، بازار کالا، بازار کار، بازار مالی، آمادگی جذب فن‌آوری، اندازه بازار، محیط کسب‌وکار و نوآوری) بنحوی است که ایران در 2 مولفه بازار کار، 3.37(135) و بازار مالی، 3.29(120) ضعیف‌ترین وضعیت را کسب کرده است و در مقابل، در 2 مولفه ثبات اقتصاد کلان،4.96 (45) و اندازه بازار، 5.09 (20) بهترین وضعیت را احراز نموده است. در واقع، دو مولفه بازار کار و بازار مالی شاخص رقابت‌پذیری ایران را در جهان بشدت کاهش داده و در مقابل دو مولفه ثبات اقتصادکلان‌و اندازه بازار شاخص رقابت‌پذیری ایران را در جهان به‌طور موثری بهبود داده‌اند. از 106 متغیر تبیین‌کننده 12 مولفه اصلی رقابت‌پذیری ایران در جهان، 45 متغیر حدود 42.4 درصد از کل متغیرهای پیش‌گفته، موقعیت و رتبه ایران در بین 139 کشور 99 و بالاتر از 99 بوده است. در این بین، وضعیت 20 متغیر میزان مالکیت خارجی، سهولت دسترسی به وام، میزان موانع تجاری، موانع تعرفه‌ای (متوسط‌نرخ‌تعرفه موزون‌تجاری)، دسترسی به خدمات مالی، دسترسی به سرمایه مخاطره‌آمیز، میزان آموزش کارکنان، حمل‌و نقل هوایی، تاثیر اقتصادی مقررات مربوط به FDI، استطاعت‌و کفایت خدمات مالی، انعطاف‌پذیری در تعیین دستمزد‌ها، حمایت قوی از سرمایه‌گذار، مشارکت‌زنان در نیروی کار، کیفیت عرضه‌کنندگان محلی، شفافیت سیاست‌گذاری دولتی، محدودیت جریان سرمایه، دسترسی به جدیدترین تکنولوژی‌ها، تمایل به تفویض اختیار، تورم (% تغییرسالانه CPI) و اتکا به مدیریت حرفه‌ای با رتبه بالاتر از 120 در بین 139 کشور بمراتب ضعیف‌تر ارزیابی می‌شود که بی‌شک در کاهش رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در جهان تاثیر گذار بوده است و لذا به منظور بهبود و ارتقای رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در جهان تمامی متغیرها از جمله 45 متغیر مورد اشاره و بالاخص 20 متغیر پیش‌گفته بایستی اصلاحات و اقدامات مناسب‌تری انجام پذیرد.