تاریخ:

مرداد 1393

نویسنده:

مرکز مطالعات بهبود بهره وری

کلیدواژه ها:

نتایج مقدماتی - تطبیقی -استان - طرح آمارگیری - سنجش بهره‌وری - واحدهای صنفی

نتایج حاصل از اندازه‌گیری و تحلیل شاخص‌های بهره‌وری در سطح استان‌های کشور نشان می‌دهد در زمینه بهره‌وری نیروی کار تنها 8 استان از میزان بهره‌وری نیروی کار کل کشور بالاتر بوده و 21 استان کمتر از میانگین کل کشور را کسب نموده‌اند. ضمن اینکه نسبت بهره‌وری نیروی کار در استان تهران که بالاترین میزان بهره‌وری نیروی کار را به خود اختصاص داده به بهره‌وری نیروی کار در استان آذربایجان‌غربی به عنوان دارنده کمترین میزان بهره‌وری نیروی کار حدود 5/3 برابر است که این تفاوت لزوم توجه جدی و نیز بهره‌گیری از تجربیات استان‌های دارای بیشترین بهره‌وری نیروی را برای استان‌های دارای بهره‌وری پایین اجتناب ناپذیر می‌نماید. در خصوص بهره‌وری سرمایه مشاهده می‌شود که این وضعیت نسبتاً متعادل‌تر است بطوریکه نیمی از استانها بالای میانگین کشوری و نیمی دیگر پایین میانگین کشوری قرار دارند. لیکن نسبت استان دارای بالاترین بهره‌وری سرمایه (بوشهر) به استان دارای پایین‌ترین بهره‌وری سرمایه (هرمزگان) حدود 5/2 برابر است که این میزان نیز ضرورت توجه جدی به بهره‌وری سرمایه را در استانهای دارای بهره‌وری پایین ضروری می‌نماید. این وضعیت در خصوص بهره‌وری انرژی نیز برقرار بوده به طوری که نیمی از استانها بالای میانگین کشوری و نیمی دیگر پایین میانگین کشوری قرار دارند. لیکن نسبت استان دارای بالاترین بهره‌وری انرژی (کردستان) به استان دارای پایین‌ترین بهره‌وری انرژی (سیستان و بلوچستان) حدود 9/3 برابر می‌باشد. این تفاوت زیاد به استانهای دارای بهره‌وری پایین این امکان را می‌دهد که با استفاده از تجربیات استانهای موفق، بهره‌وری انرژی خود را افزایش دهند. در خصوص بهره‌وری مصارف واسطه به لحاظ استانهای دارای کمترین بهره‌وری نسبت به میانگین کشوری وضعیت نسبتاً متعادل‌تری وجود دارد، بطوریکه تنها 10 استان دارای بهره‌وری کمتر از میانگین کشوری می‌باشد لکن نسبت دارای بالاترین بهره‌وری مصارف واسطه (کهگیلیویه و بویر احمد) به پایین‌ترین بهره‌وری مصارف واسطه (خراسان جنوبی)حدود 2/2 برابر می باشد. از سوی دیگر نتایج نشان می‌دهد که در خصوص بهره‌وری سایر مصارف واسطه نیز وضعیت مشابه بهره‌وری مصارف واسطه است، بطوریکه تنها 10 استان دارای بهره‌وری سایر مصارف واسطه کمتر از میانگین کشوری می‌باشد لکن نسبت دارای بالاترین بهره‌وری مصارف واسطه (کهگیلیویه و بویر احمد) به پایین‌ترین بهره‌وری مصارف واسطه (خراسان جنوبی)حدود 4/2 برابر می باشد. در خصوص بهره‌وری کل عوامل تولید نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد که استانهای هرمزگان، تهران و کردستان دارای بیشترین بهره‌وری کل عوامل تولید و استانهای آذربایجان‌غربی، زنجان و لرستان کمترین بهره وری کل عوامل تولید را به خود اختصاص داده‌اند. قرار گرفتن استان هرمزگان در رتبه اول بهره‌وری کل عوامل، بدلیل بالاتر بودن بهره‌وری سرمایه و رتبه 3 استان کردستان بدلیل بالاتر بودن بهره‌وری مصارف واسطه است. ضمن اینکه وضعیت کلی استانهای کشور مشابه وضعیت بهره‌وری سرمایه و انرژی است، لیکن نسبت استان دارای بالاترین بهره‌وری کل عوامل تولید (هرمزگان) به استان دارای کمترین بهره‌وری کل عوامل تولید (آذربایجان غربی) حدود 2/2 برابر است. با توجه به وجود فاصله زیاد بهره‌وری بین استانها و ضرورت کاهش این فاصله، بخش بازرگانی در برنامه پنجم توسعه پتانسیل بالایی برای رشد سریع بهره‌وری دارد، منوط به این که الزامات آن فراهم شود که مهمترین آنها عبارتند از: 1. مشارکت مالی دولت در برنامه‌های ارتقای سطح آموزش حرفه‌ای شاغلان و مهارتهای تخصصی مدیران بخش بازرگانی بویژه در استان‌های دارای سطح سرمایه انسانی پایینتر از متوسط ملی 2. مشارکت مالی و فنی دولت در فعالیت‌های تحقیق و توسعه بویژه در استانهای دارای فعالیتهای تحقیق و توسعه پایینتر از متوسط ملی 3. توسعه تجارت الکترونیکی بویژه در استانهای دارای تجارت الکترونیکی کمتر از متوسط ملی از طریق: الف- ایجاد اطمینان در خریداران در زمینه خرید اینترنتی و ایجاد اطمینان در کیفیت کالای تحویل داده شده توسط فروشندگان به خریداران ب- ارایه خدمات اینترنتی با کیفیت بالا به مدیران کارگاه‌ها توسط شرکتهای مخابراتی بستر سازی برای ارایه خدمات تخصصی ارتقای بهره‌وری به مدیران کارگاه‌ها از طریق ایجاد کلینیک های تخصصی و اختصاصی بهره‌وری بویژه در استانهای دارای بهره‌وری کل عوامل پایینتر از متوسط ملی گسترش فعالیت‌های با بهره‌وری بالا (مانند شرکتهای تخصصی صادرات و واردات، شرکتهای پخش کالا، تعاونی‌های مصرف و فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای) بویژه در استانهای دارای بهره‌وری کل عوامل پایینتر از متوسط ملی بطور کلی، تدوین برنامه جامع بهبود بهره‌وری در فعالیت‌های صنفی و بازرگانی استانها و اجرای دقیق برنامه‌های عملیاتی و ارزیابی مستمر آن‌ها، شرط لازم برای رشد سریع بهره‌وری در بخش بازرگانی و کم کردن فاصله بهره‌وری استانها با یکدیگر است.