تاریخ:

خرداد 1391

نویسنده:

امین مالکی

کلیدواژه ها:

تحریم - صادرات - نفت - ایران

براساس تحریم‌های جدیدی که علیه کشور وضع شده، رییس جمهور آمریکا مسئول تصمیم‌گیری پیرامون تحریم نفتی ایران است. این تصمیم در گرو گزارش‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا از شرایط بازارهای جهانی نفت در وضعیت بحرانی اقتصادهای وابسته به نفت می‌باشد. تصمیم‌گیری در این خصوص از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است. چراکه، از یک سو، هرگونه اقدام عجولانه سیاسی می‌تواند با افزایش قیمت‌های نفت بحران‌های این کشورها را تشدید کند و از سوی دیگر، به افزایش درآمدهای نفتی ایران بینجامد. اهم موارد این گزارش به‌شرح زیر قابل ارایه است:قیمت پایه نفت اوپک برای سومین ماه متوالی در آوریل سال 2012 با 4.7 درصد رشد نسبت به ماه پیش از آن، به 122.97 دلار رسید. در حال حاضر نیز نگرانی از اوضاع بد اقتصادی بویژه در منطقه اروپا، نگرانی‌های جدی را درخصوص ظرفیت جبرانی تولید نفت اوپک و افزایش بیشر قیمت نفت خام ایجاد کرده است.برای تحقق ثبات نسبی قیمت‌ها در بازار، حدود 5 درصد از کل تولید اوپک باید به‌صورت ظرفیت جبرانی در دسترس باشد. این امر معادل 4.5 میلیون بشکه نفت خام می‌باشد. این در حالی است که، در حال حاضر تنها معادل 2.8 میلیون بشکه ظرفیت جبرانی در اوپک وجود دارد و احتمال می‌رود تا پایان ژوئن سال 2013 این رقم حداکثر به 3.9 میلیون بشکه افزایش یابد.تمام ظرفیت جبرانی اوپک در گرو ظرفیت جبرای تولید نفت عربستان است. آخرین آمار و اطلاعات حاکی از وجود 2.5 میلیون بشکه ظرفیت مازاد در این کشور است که با رقم مورد نیاز برای ایجاد ثبات در بازار فاصله نسبتا زیادی دارد. به‌عبارت دیگر، این کشور برای جبران کمبود بازار باید به‌میزان 12.5 میلیون بشکه نفت تولید که از منظر فنی خارج از توان این کشور است. یکی از مهمترین تهدید‌های پیش‌روی کشورهای غربی، تهدید ایران به بستن تنگه هرمز می‌باشد. عملیاتی‌شدن این گزینه از سوی ایران سرنوشت تجارت 17 میلون بشکه نفت را تهدید کند.درپایان می‌توان گفت: با توجه به گزینه‌های مورد بررسی می‌توان چنین برداشت کرد که محتمل‌ترین گزینه‌ و کم‌هزینه‌ترین برای تحریم‌کنندگان نفت ایران سناریو اول خواهد بود. در سایر سناریو‌ها برهم خوردن تعادل‌های ژئوپلتیک در منطقه شرایطی به‌مراتب بدتری را برای قیمت‌های نفت در بازارهای جهانی به‌وجود خواهد آورد. تحریم‌های تحمیل شده توسط اتحادیه اروپا و آمریکا نباید تأثیری روی قیمت نفت داشته باشد. زیرا، ایران صادرکننده کوچک نفت است که بیش از 2 میلیون بشکه در روز صادر نمی‌کند. این میزان را می‌توان با افزایش تولید سایر کشورها به ویژه عربستان سعودی جبران کرد. البته ممکن است توازن جغرافیایی صادرات ایران مشکلاتی را ایجاد کند، خصوصاً به این خاطر که اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران از 30 ژوئن به طول کامل ممنوع کرده است. تأثیرات این ممنوعیت که حدود روزانه 500 هزار بشکه از عرضه نفت به اروپا را خواهد کاست به واسطه بسته شدن بیش از روزانه 300 هزار بشکه ظرفیت پالایش اتحادیه اروپا و ادامه تولید لیبی جبران خواهد شد. بنابراین اروپا از تحمیل تحریم‌ها متأثر نخواهد شد.شرایط آسیا ممکن است متفاوت باشد. چین، ژاپن و کره جنوبی روی هم رفته روزانه یک میلیون نفت از ایران وارد می‎کنند. البته پالایشگاه‌ها خواهند توانست نفت خام را از منبع دیگری خریداری کنند، اما نفت خام جایگزین ممکن است کاملاً مناسب تأسیسات آنها نباشد. این ناهماهنگی ممکن است به افزایش قیمت منجر شود. از سوی دیگر به خاطر وضعیت بغرنج اقتصادی جهان حل کردن چنین ناهماهنگی‌هایی به آسانی امکان‌پذیر خواهد بود. به ویژه رکود اقتصادی در اروپا مصرف جهانی نفت را کاهش داده و انطباق را تسهیل می‌کند. به طور خلاصه آن که جهان می‌تواند بدون نفت ایران سال 2012 و شاید 2013 را پشت سر بگذارد.