تاریخ:

-

سخنران:

محمد راستی

کلیدواژه ها:

اقدامات بهداشتی- بهداشت نباتی (SPS)- مدیریت واردات -الحاق - WTO

در این مطالعه با استفاده از اسناد و متون سازمان جهانی تجارت (WTO) موارد مرتبط با اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی و تجربیات کشورهای ملحق شده منتخب در این زمینه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. سپس با شناسایی اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی ایران سیستم بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS) ایران مبنی بر اینکه کدامیک از این اقدامات همراستا با اصول و مقررات سازمان جهانی تجارت (WTO) می‌باشند و کدامیک به عنوان موانع غیرتعرفه‌ای می‌باشند، شناسایی و ارائه شده است. تجربه‌های کشورهای مورد بررسی دلالت بر این مهم دارد که اعضای گروه‌های کاری بر تبعیت کشور در حال الحاق از تمامی مقررات و تعهدات سازمان جهانی تجارت (WTO) و بدون گذراندن دوره‌های انتقالی در زمینه استانداردها و اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی پافشاری و تاکید دارند. بر این اساس باید انتظار داشت که برای الحاق ایران نیز دوره زمانی انتقالی پذیرفته نشود و بلافاصله پس از الحاق تعهدات پذیرفته شده بایستی به مورد اجرا گذاشته شود. از این رو سعی پژوهش حاضر بر این مهم بوده است تا به شناسایی موارد مغایر با مقررات بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS) قبل از الحاق اقدام نموده تا در ارتباط با اصلاح تدریجی قوانین و اعمال آنها از پیش اقدام شود. این امر از طریق ایجاد یک متولی یا کارگروه دولتی ویژه به منظور مدیریت و نظارت مستقیم بر استانداردها و قوانین بهداشتی و بهداشت گیاهی با لحاظ استانداردهای بین‌المللی و جهت مطابقت با موافقت نامه بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS) انجام می‌پذیرد. در غیر این صورت هیچ یک از سازمان‌های مرتبط مانند وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت و سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی به تنهایی نمی‌توانند به طور کارا و مسئول نسبت به اصلاح و اجرای صحیح و گام به گام ضوابط بهداشتی مطابق با مفاد موافقت نامه بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS) اقدام و نظارت نمایند. علاوه بر این، توجه به تعهدات پذیرفته شده توسط کشورهای مورد بررسی در زمینه مطابقت با ضوابط بهداشتی و بهداشت گیاهی طی فرایند الحاق به WTO می‌تواند راهنمایی برای آمادگی و تطبیق هر چه بیشتر با موافقت نامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی باشد. با توجه به مطالب این پژوهش مهمترین موانع غیرتعرفه‌ای فراروی تجارت ایران در زمینه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی که فراتر از اقدامات مجاز در چارچوب WTO است، شامل موارد ذیل است: - زمان‌بر و کند بودن فرایندهای دریافت مجوز واردات - عدم تطابق دستورالعمل‌های مرتبط با مجوز واردات کالاهای بهداشتی و بهداشت نباتی با شرایط روز - عدم اطلاع‌رسانی و شفافیت کامل دلایل علمی و ارزیابی خطر در خصوص مواردی که از استانداردهای ملی به جای استانداردهای بیین‌المللی استفاده شده است. - عدم شفافیت کافی در وضعیت موجود قوانین و مقررات مربوط به اقدامات بهداشتی و بهداشتی گیاهی با توجه به مطالب مورد بررسی پژوهش حاضر، مهمترین پیشنهادها و توصیه‌های حاصل از این پژوهش شامل موارد ذیل است: - استمرار وضعیت فعلی مبتنی بر الف) عدم تبعیض میان کشورهای مختلف از نظر کنترل و نظارت بر رعایت استاندارد کالاهای وارداتی و ب) عدم اعمال استانداردهای سهل‌تر برای تولیدکنندگان داخلی یا چشم‌پوشی از عدم رعایت آن‌ها که موجب نقض اصل رفتار ملی می‌شود. - برنامه‌ریزی و کسب آمادگی کافی در نهادهای مختلف برای پاسخگویی در بعد بین‌المللی در زمینه شفافیت و ساده‌سازی در بیان قوانین اعمال شده (مشخص‌ بودن جزییات استاندارد اعمال شده و پرهیز از مبهم‌گویی و کلی‌گویی، انتشار مقررات مرتبط، تعیین مسئول اطلاع‌دهی، ایجاد واحد پاسخگو)