تاریخ:

تير 1393

نویسنده:

-

کلیدواژه ها:

تحلیل - وضعیت - ادغام - وزارت‌خانه‌ - صنایع - معادن - بازرگانی

مطالعات و پژوهش‌های صورت گرفته در عرصه تجارب داخلی و اطلاعات وضع گذشته حوزه بازرگانی و صنعت و همچنین تحلیل و بررسی تجارب کشورها نشان داد که در صورت اتکا به اقتصاد بازار و عدم دخالت دولت در اقتصاد کشور به عنوان جایگزین بازار، نزدیکی نهادهای اجرایی متولی بازرگانی و صنعت را شاهد خواهیم بود. ترکیب نهادهای متولی و موضوعات بازرگانی و صنایع می‌تواند موتور محرکی برای توسعه صادرات باشد و این خود می‌تواند منجر به توسعه صنعت گردد. می‌توان با اطمینان اذعان داشت اگر صادرات محور امور قرار گیرد، تولید نیز تقویت شده و به مرز استانداردهای جهانی و رقابت پذیری می‌رسد. همسویی سیاست‌های صنعتی و سیاست‌های تجاری از جمله نتایج اصلی این ادغام خواهد بود و درصورتیکه بتوان ضمن استمرار در سیاست‌های تسهیل تجاری، فعالیت‌های صنعتی را به سمت حوزه های مزیتدار هدایت کرد، می‌توان شاهد آثار مثبت این اقدام بود نتایجی همچون توسعه تجارت در کشور و توسعه بخش‌های مختلف تولید و تجارت در کشور به عنوان هاب تولید و تجارت منطقه را شاهد بود. موارد ذکر شده در این گزارش، نشان از بکارگیری تجربه ادغام موفق حوزه‌های مدیریت بازرگانی و علی‌الخصوص تجارت خارجی با حوزه تولید در خیلی از کشورهای دنیا دارد. همچنین نتایج نشان از لزوم ادغام مدیریت این دو حوزه و ضرورت های آن دارد. از طرفی چالش‌هایی قبل از ادغام دو وزارت وجود داشته است که با این ادغام انتظار برطرف شدن آنها وجود دارد. همچنین ارزیابی‌های صورت گرفته نشان از آثار مثبت ادغام در سال‌های کنونی با وجود اینکه هنوز ادغام به خوبی شکل نگرفته است دارد. ادغام وزارت بازرگانی و صنایع و معادن با هدف کوچک‌سازی اندازه دولت صورت گرفت که در قالب برنامه پنجم توسعه تصویب شده بود که البته موافقین این طرح به هدف تبعی اما بسیار پر اهمیت ایجاد یکپارچگی بین سیاست‌های تولیدی و تجاری نیز اشاره نمودند. هر چند مطالعاتی در خصوص تجربیات سایر کشورها و همچنین بررسی مزایای و معایب ادغام یا تفکیک این دو وزارتخانه کلیدی صورت گرفته بود، اما ادغام این دو وزارتخانه به دلیل الزام قانونی موضوع برنامه پنجم توسعه صورت گرفت. اما برای تشکیل یک ادغام اثربخش نیاز به هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی، تخصیص منابع و پیگیری می‌باشد که این امر مهم به خوبی اجرا نشده است. لذا نباید انتظار دستیابی به مزایای بالایی از ادغام را داشته باشیم. خیلی از منتقدین اظهار می‌نماید که ادغام به نتایج مثبتی دست نیافته است و به همین دلیل، ادغام طرح خوبی نبوده است. در این خصوص می‌توان پاسخ داد که ادغام صورت نگرفته است که انتظار مزایای آن را داشته باشیم. اگر هدف کاهش وزارت خانه بود که به هدف رسیده شد. اما اگر هدف تسهیل تجارت و تولید و دستیابی به مزایای رقابتی بود در راستای آن هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی و تخصیص منابع صورت نگرفت و به عبارتی ساختار ادغام مطابق با آن شکل نگرفت که انتظار دستیابی به آن را داشته باشیم. لذا در حال حاضر به جای آنه این سوال را مطرح نماییم که "آیا ادغام موفق بوده است و همچنین مزایای خوبی به همراه داشته است؟" باید این سوال را مطرح نماییم که "آیا ادغام به خوبی اجرا شده است؟". به عبارتی دیگر در حال حاضر مساله اصلی این است که ادغام اثربخشی انجام نشده که انتظار نتایج اثربخشی از آن را داشته باشیم. به همین‌منظور قدم اول در راستای رسیدن به مزایای رقابتی این ادغام، تشکیل کمیته‌ای برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی می‌باشد. در این ساختار بایستی اهداف و استراتژی بلندمدت ادغام مشخص سپس برنامه‌های لازم برای رسیدن به آنها طراحی گردد. در این خصوص باید ساختار و تشکیلات و منابع لازم تخصیص و در طول زمان اثربخشی برنامه‌ها مورد پیگیری قرار گیرد. همچنین براساس مطالعات صورت گرفته در این گزارش، اجرای پیشنهادات ذیل می‌تواند دستیابی به یک ادغام اثربخش را قرین موفقیت نماید: تشکیل ستاد تدوین چشم‌انداز و دورنمای ادغام بمنظور بازنگری و یکپارچه‌سازی سیاست‌ها و راهبردهای صنعت، معدن و بازرگانی کشور. معماری مجدد سازمان‌ها و نهادهای فعال در این دو بخش و بازمهندسی اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت صنعت، معدن و تجارت و بازمهندسی تدوین وظایف و ماموریت‌های سازمان‌های تابعه منطبق با وظیفه اصلی توسعه تولید و تجارت. برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف و برنامه‌های مدون شده و همراه با نقش کلیه سازمان‌های مرتبط. - هماهنگی و یکپارچه‌سازی ارکان صنعت، معدن و بازرگانی در بخش‌های دولتی و خصوصی و ایجاد ساز و کاری برای پیگیری موثر طرح ادغام بازنگری برنامه راهبردی صمت و بازمهندسی ساختار سازمانی وزارتخانه و سازمان‌های تابعه منطبق با راهبرد و وظایف جدید. استفاده از فرصت ادغام به منظور برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف و ترکیب جدید در ساختار تولید و تجارت با توجه به شرایط جهانی، رفع احتمالی تحریم‌ها، اقتصاد مقاومتی، حماسه اقتصادی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی. تهیه و تدوین برنامه عملیاتی جدید وزارتخانه صمت و تشکیل کمیته بازنگری و اصلاح سیستم‌ها و روش‌ها. اصلاح و بازنگری نقش‌ها، وظایف و اختیارات واحدهای سازمانی و همچنین بازتعریف مشاغل و پست‌های سازمانی. سازماندهی و یکپارچه‌سازی سازمان‌های استانی و حذف و ادغام واحدهای غیر ضرور و غیر مرتبط با وظایف تعیین شده.