تاریخ:

اسفند 1395

نویسنده:

الهام اسمعیلی‌پور ماسوله

کلیدواژه ها:

نوسازی، خودروهای تجاری، حمل ونقل عمومی

مطابق بند ق تبصره 2 ردیف یک قانون بودجه سال 1393 به دولت اجازه داده‌شده تا 100 میلیارد دلار به صورت ارزی یا معادل ریالی آن در دو بخش طرح‌های کلان نفت و گاز (تا 75 درصد) و نیز اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش گازهای گلخانه‌ای و کاهش مصرف انرژی (تا 25 درصد) سرمایه‌گذاری کند. یکی از طرح‌های مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی در حوزه حمل‌ونقل «نوسازی 65 هزار کامیون‌ فرسوده با کامیون جدید با فناوری روز دنیا» می‌باشد که طبق آن در صورت احراز صرفه‌جویی سوخت، پاداش صرفه‌جویی به سرمایه‌گذار عامل صرفه‌جویی پرداخت می‌شود. اجرایی شدن طرح مذکور با سه چالش زیر مواجه است: اول به دلیل وضعیت رکود حاکم بر بازارهای داخلی، متوسط سرانه بار جابجا شده هر دستگاه کامیون طی دوره 94-1385 با کاهش 5/8 درصدی روبرو شده که این امر سبب کاهش تقاضای نوسازی ناوگان در این سال‌ها شده است. ضمن آن که کاهش قیمت جهانی گازوئیل و تغییرات نرخ ارز، حاشیه سود صرفه‌جویی سوخت را کاهش داده است. دوم مالک محور بودن ناوگان حمل‌ونقل عمومی باری (سهم بیش از 90 درصد در کل ناوگان) مانع مهمی در فرایند نوسازی کامیون و کشنده فرسوده است. عمده مالکان خودروهای فرسوده در تأمین آورده اولیه (به میزان 30 درصد ارزش خودروهای جدید) با محدودیت جدی روبرو هستند؛ به طوری که بهای لاشه اسقاطی خودروهای فرسوده این میزان آورده اولیه را پوشش نمی‌دهد. علاوه بر این، به دلیل این که بهای لاشه اسقاطی کمتر از ارزش خودروی کارکرده در بازار است انگیزه مالکان برای نوسازی ناوگان محدود بوده است. سوم ریسک سرمایه‌گذاران خارجی در مشارکت با فرایند نوسازی کامیون‌های فرسوده بالاست. به‌رغم این که در وضعیت پسابرجام امکان مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در طرح نوسازی کامیون و کشنده فرسوده (به دو شکل تأمین قطعات موردنیاز تولید و یا تأمین منابع مالی) در قالب لیزینگ وجود دارد، به دلیل نوسانات نرخ ارز، سرمایه‌گذار خارجی انگیزه لازم جهت ارائه تسهیلات نوسازی را ندارد. بر اساس موارد مذکور برخی پیشنهادات جهت توسعه حمل‌ونقل باری و تحریک تقاضای نوسازی کشور بشرح زیر قابل توصیه است: - طراحی و پیاده‌سازی بسترهای لازم برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های فرابورس‌ در برقراری ارتباط مستقیم میان متقاضی (مالک خودرو) و واردکننده خودرو سواری در خریدوفروش برگ اسقاط؛ - امکان‌سنجی راه‌اندازی صندوق حمایت از نوسازی ناوگان باری باهدف تسهیل فرایندهای ضمانتی در خصوص بازپرداخت تسهیلات نوسازی؛ - ارائه مشوق‌های ملموس همچون بیمه و عوارض کمتر برای خودروهای با سن پایین‌تر؛ - استفاده از ظرفیت موافقت‌نامه ترانزیتی یا گمرکی و حمل‌ونقل بین‌المللی وفق ماده (4) قانون «حمل‌ونقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو ج.ا.ا» باهدف افزایش تقاضای حمل‌ونقل ناوگان داخلی؛ -اولویت ناوگان نوسازی شده در حمل بار نهادها و سازمان‌های دولتی؛