تاریخ:

1400

مجری:

اميد رنجبر

کلیدواژه ها:

فضای محصول ، پیچیدگی اقتصادی ، اولویت‌بندی صنایع و رشته فعالیتها

تجربه حمایت از تولید در کشورهای موفق مانند ژاپن، کره جنوبی، چین، ترکیه، آلمان و آمریکا نشان می‌دهد که تقریباً همه کشورها مقید به راهبرد توسعه صنعتی بوده‌اند و در فرایند صنعتی‌شدن، دولت‌ها برای ایفای نقش فعال، حمایت‌های مالی، اعتباری و تعرفه‌ای خود را با سازوکار اصابت، شروط و زمانبندی دنبال نمودند و بدین منظور اقدام به اولویت‌بندی رشته فعالیت‌های صنعتی در راستای تدوین سیاست توسعه صنعتی کردند. بند الف ماده 46 برنامه ششم توسعه اقتصادی ج.ا. ایران نیز دولت را مکلف به تعیین فهرست اولویت‌های صنعتی نموده است. در سطح کلان طبقه‌بندی رشته فعالیت‌های صنعتی مناسب برای سرمایه گذاری در تولید و صادرات ایران، توافق نسبی بوجود دارد؛ بطوری که بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در این خصوص، نه صنعت شامل صنایع غذایی(15)، پالایشگاهی(23)، شیمیایی(24)، لاستیک و پلاستیک(25)، کانی غیرفلزی(26)، فلزات اساسی(27)، ماشین آلات و تجهیزات(29)، ماشین‌آلات مولد و انتقال برق(31) و وسایل نقلیه موتوری(34) به عنوان در اولویت‌ قرارگرفتند. به سهم حدود 70 درصدی در ارزش تولیدات صنایع جهان و 64 درصدی صادرات جهانی بیانگر اهمیت این صنایع در جهان و همچنین سهم 71 درصدی ارزش تولیدات صنعتی و بیش از 95 درصدی صادرات در ایران بیانگر اهمیت بالای آن در ایران است؛ تنوع فعالیت‌ها و محصولات زیر مجموعه هر رشته فعالیت، ضرورت شناسایی زمینه‌های محصولی اولویت‌دار به منظور تمرکز برنامه‌های عملیاتی برای توسعه آنها را ایجاب می‌کند. در این مطالعه با استفاده از رویکرد‌های فضای محصول (Product Space ) و پیچیدگی اقتصادی(Economic Complexity) اقدام به اولویت‌بندی گروه کالایی‌های زیرمجموعه هر رشته فعالیت ( در سطح کدهایی HS چهار رقمی) شده است. برای این منظور در چارچوب متدولوژی مورد نظر از پنج شاخص مختلف شامل دو شاخص پیچیدگی محصول و منفعت فرصت(نماینده درجه رشد افزایی)، شاخص چگالی (نماینده امکان‌پذیری تولید در کشور) و دو شاخص حجم تقاضای (واردات) جهانی محصول و رشد تقاضای جهانی محصول استفاده شده است. در نهایت با اتکا به شاخص‌های فوق و همچنین حسب رویکردهای گام کوچک، گام بزرگ و پرتفوی متوازن اقدام به اولویت بندی 612 گروه کالایی(در سطح HS چهار رقمی) زیرمجموعه نه رشته فعالیت منتخب شده است.