کره جنوبی روند توسعه خود را از دهه ۱۹۶۰  شروع کرده و با برنامه‌ریزی منسجم توانسته در تشکیل زنجیره‌های ارزش و تخصصی سازی عمودی (VSI) و اتصال به زنجیره‌های ارزش جهانی خود را به عنوان یکی از نمونه‌های موفق آسیایی مطرح نماید.  

بر اساس آمار مرکز تجارت بین‌الملل، در سال 2019، کل ارزش تجارت کالا و خدمات کره جنوبی بالغ بر 1275 میلیارد دلار بود که 1045 میلیارد آن مربوط به تجارت کالایی و مابقی (228 میلیارد دلار) مربوط به خدمات بوده است. از کل 228 میلیارد دلار تجارت خدمات، 126 میلیارد دلار به صادرات و 102 میلیارد دلار به واردات اختصاص داشته است. این کشور از تنوع بالایی در صادرات کالاهای صنعتی و واردات مواد خام و کالاهای واسطه‌ای مورد نیاز صنایع خود برخوردار است.

توسعه تولید و صادرات کالاهای مختلف صنعتی طی دهه‌های اخیر توسط کشور کره‌جنوبی از یک سوء و وجود منابع نفتی و معدنی فراوان و آماده برای عرضه و همچنین صنایع در حال رشد و نیازمند فناوری ایران (در جایگاه یک کشور در حال توسعه) از سوی دیگر، سبب شکل‌گیری درجه بالایی از اکمال تجاری بین دو کشور گردید.

توسعه روابط تجاری بین دو کشور از ده سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد. پس از اتمام جنگ تحمیلی تا پیش از تشدید تحریم‌ها در سال ۲۰۱۲، کره جنوبی تا سطح چهارمین شریک تجاری ایران ارتقاء یافت؛ بطوری در برخی سال‌ها جایگاه سوم در واردات و چهارم در صادرات ایران را به خود اختصاص داده بود.  همچنین در سال ۲۰۱۱ ارزش مبادلات تجاری دو کشور به بالاترین میزان در تاریخ روابط تجاری دو کشور و حدود ۱۷ میلیارد دلار با مازاد تراز تجاری به میزان 3/5 میلیارد دلار به نفع ایران رسید.

در دوران تحریم نیز علی‌رغم محدودیت‌های شدید، سطح مبادلات تجاری دو کشور هرگز متوقف نشد به طوری که حتی در سال ۲۰۱5، ارزش مبادلات دو کشور حدود شش میلیارد دلار بود. از همان زمان مسیر صادرات محصولات سنتی و معدنی ایران به کره جنوبی نیز باز شد. پس از انعقاد موافقتنامه برجام در سال 2015 و گشایش‌های ایجاد شده، حجم تجارت دو کشور از سال 2016 رو به افزایش گذاشت و به 12 میلیارد دلار در سال 2017 رسید که شامل  8 میلیارد دلار صادرات و 4 میلیارد دلار واردات بود و بدین ترتیب کره‌جنوبی در جایگاه ششم شریک تجاری ایران در صادرات و جایگاه سوم در واردات قرار گرفت.

با خروج امریکا از برجام و محدودیت‌های ایجاد شده پس از آن، انقباض شدید تجارت دوجانبه ایران و کره‌جنوبی را به دنبال داشت؛ بطوری که تجارت دوجانبه به 4/2 میلیارد دلار و پایین‌ترین سطح طی دهه اخیر رسید.

ترکیب کاربردی و ساختار فناورانه کالاهای وارداتی ایران از کره جنوبی بیانگر نقش‌آفرینی قابل توجه کشور مذکور در ساختار تجارت و اقتصاد ایران است؛ طبق بررسی ها حدود 90 درصد واردات ایران از کره‌ جنوبی مربوط به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز صنایع ایران  بوده است و در مقابل تقریبا 100 درصد کالاهای صادراتی را کالاهای واسطه‌ای عمدتا شامل نفت، فراورده‌های نفتی و میعانات گازی تشکیل می‌دهد؛ علاوه بر این  بررسی ساختار فناورانه واردات از کره جنوبی نشان می‌دهد که حدود 75 درصد از واردات مربوط به کالاهای دارای سطح فناوری متوسط به بالا و همچنین فناوری بالا مربوط به آلات و دستگاههاي اپتيك، ماشين‌آلات و دستگاههاي برقي و اجزاء آنها، انواع مکمل‌های دارویی و ماشین‌های محاسبه الکترونیکی است که بیانگر کیفیت بالای کالاهای وارداتی از این کشور دارد.

بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که دردهه گذشته، واردات ایران از کره‌جنوبی در طیف وسیع و متنوعی از محصولات قریب به بیش از 1200 قلم کالای مختلف (در سطح کدهای HS  شش رقمی) صورت گرفته است. کشور مذکور  بطور متوسط حدود 6/5 درصد از نیازهای کشور در این اقلام را تامین می‌کرد؛ در این میان، 20 قلم عمده وارداتی از کره‌جنوبی در مجموع  بیش از 42 درصد واردات از کشور مذکور را تشکیل می‌دهند که در این گزارش مورد شناسایی قرار گرفته است؛ اقلام مذکور در سبد کالاهای متنوع وارداتی ایران از کره جنوبی از آن جهت حائز اهمیت هستند که کشور یادشده، بطور متوسط 40 درصد نیاز ایران در آن محصولات را تامین می‌کند و 60 درصد دیگر از کشورهایی مانند چین، آلمان، ترکیه، فرانسه، امارات متحده عربی، چین تایپه و سایر کشورهای اروپایی تامین شده است.

تقریبا در خصوص همه این کالاها،  همزمان با کره جنوبی از چین نیز واردات صورت گرفته است، لذا به نظر می رسد امکان تامین کالاهای مذکور از کشور چین وجود دارد. در این اینجا بایستی به این نکته نیز توجه نمود که جایگزینی کالاهای وارداتی از کره جنوبی توسط سایر شرکای تجاری،  با توجه به  تفاوت‌های احتمالی کیفیت کالاها (از لحاظ برند و کشورسازنده به دلیل تفاوت در ساختار فناورانه کالاها) و همچنین عدم تامین رضایت تولیدکنندگان برای تامین قطعات مورد نیاز صنایع، لازم است محصولات زیر مجموعه هر کد HS شش رقمی با اخذ نظر تولیدکنندگان داخلی مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.

دانلود فایل