آسیبشناسی حملونقل جادهای و دریایی در ایران با رویکرد توسعه صادرات کشور
حملونقل و صنایع وابسته به آن، یکی از مهمترین محورهای توسعه اقتصادی محسوب میگردند. گستردگی منحصر به فرد فعالیتهایی که در بخش حملونقل انجام میگیرد و همچنین، تحولات سریع فناوری در این بخش، ارتباط میان آن و فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی را آن چنان حساس و پیچیده ساخته است که کارشناسان اقتصادی، از بخش حملونقل به عنوان نیروی محرکه توسعه یاد کرده و کارآمدی و توانمندی آن را، زمینهساز توسعه همه جانبه کشورها میدانند. حملونقل یکی از مولفههای مهم حوزه لجستیک است که بخش قابل توجهی از هزینههای لجستیکی را به خود اختصاص میدهد.
شواهد و محاسبات، نشان از عدم کارایی مطلوب زیرساختهای لجستیکی (از جمله شیوههای حملونقل) کشورمان دارند. هزینههای لجستیکی از جمله مولفههای تاثیرگذار بر رقابتپذیری اقتصاد و تجارت هر کشوری بوده و با سطح توسعهیافتگی آن رابطه مستقیم دارد. در واقع هر چه میزان توسعهیافتگی در حوزههای اقتصادی و زیرساختهای لجستیکی یک کشور بالاتر باشد، نسبت هزینههای لجستیکی آن کشور به میزان تولید ناخالص داخلی پایینتر خواهد بود. نمودار 1-1 مقدار این شاخص را در ایران و برخی کشورهای قاره آسیا و آمریکا مقایسه میکند. مشاهده میشود که در کشورهای توسعهیافته سهم این هزینهها زیر 10 درصد و در کشورهای در حال توسعه آسیایی در حدود 14 الی 15 درصد است. اما کشور اندونزی وضعیت مناسبی در این شاخص نداشته است. طبق برآوردهای اولیه در سال 1388، هزینههای ملی لجستیک در ایران معادل حدود 15 درصد تولید ناخالص داخلی بوده است[1] که با توجه به قدیمیبودن برآورد فوق، امکان مقایسه واقعی آن با عملکرد کشورهای دیگر وجود ندارد.
[1]. با توجه به عدم محاسبه دقیق این شاخص برای کشورمان، این برآورد به کمک رگرسیون چندمتغیره شاخصهای کلان جغرافیایی و اقتصادی کشورهای جهان و سهم هزینه لجستیک ملی آنها و سپس تخمین آن برای ایران صورت گرفته است.